Onli In Da Pilipins Part 3: (Un)Reality Shows

Bilib na bilib ako noon nung unang ilabas sa telebisyon ang ‘mother of all reality shows” na “Survivor” taong 1997. Title pa lang, alam mo ng hindi ‘cheesy’ at basta-basta ang magiging takbo ng teleserye. Kahit pa nga noong mga panahong yun e hindi ako mapakali kakaantay ng ‘Mask Rider Black’ (sabado, 5:30 pm) at ‘Power Rangers’ (biyernes, 7:00 pm) sa telebisyon, naging interesado ako sa isang programa na hindi naman maabot ng kawawa naming antenna. Mabuti at may kapitbahay kaming nakakaunawa sa isang batang katulad ko (noon) na payagan akong dumungaw sa bintana para makapanuod, habang ngalay na ngalay na nakatingkayad, amoy-araw at tagaktakan ang pawis dahil sa maghapong paglalaro.

Napanuod mo na ba yung movie ni Tom Hanks na ‘Cast Away’? Bale yung istorya e nag-plane crash sa isang island yung eroplano niya (sa FEDEX pa siya nagta-trabaho) at bukod tanging siya lang ang nakaligtas. Isipin mo, isang island, ikaw lang ang nilalang. At ang mga present lang na hayop e yung nasa dagat na kinalaunan e naging pagkain na niya matapos mawalan ng option kakakain ng laman ng buko. Walang wild animals na pwede niyang gawing pet o kausapin sa mga oras na kelangan niya ng social communication. Lahat ng mga bagay na nagdudulot ng salitang libangan, wala lahat. As in WALA. Ang tanging pinagsasayangan niya lang ng laway at bokabularyo ay si Wilson (bola ng volleyball na kasama sa mga bagaheng himalang nakarating ng island). At dahil wala namang kuryente at internet para mag-post ng status na “HELP!”,  wala na siyang ibang choice kun’di maghanap ng mga bagay na magdudugtong sa buhay niya, nang hindi gumagamit ng pera at credit card. Yung ending e nakabalik pa rin siya sa modernong buhay, pero hindi na tulad ng dati na normal.

Ganun din ang konsepto ng Survivor. Lahat ng mga bagay na nakasanayan mo sa modernong panahon: pagkain, damit, tirahan, laro, leisure, past time, gadgets, kaartehan at hindi-naman-necessary-talagang-gamit, WALA. Mararanasan mo ang mamuhay nung mga panahon pa ng kuweba at kung paano natuwa ang mga caveman sa pag-diskubre ng apoy. Ang pinagkaiba lang nito sa experience ni Tom Hanks, may mga makakausap at makaka-plastikan ka sa mga oras na gusto mong gumawa ng ratings sa telebisyon. At kung balak mo talagang gumawa ng pangalan kahit kabawasan ng dignidad at kahihiyan.

Mantakin mo, sa loob ng mahaba-habang panahon, milyong tao ang matutunghayan ang maghapon at magdamag mong kilos magmula sa paghikab, pagkamot ng puwet, pagkilatis ng tinga hanggang sa mga challenges na may katapat na premyong hinding-hindi mo mapapanalunan sa mga Christmas raffles o quiz bee. Malaya kang magmura (yung bad words) anumang oras mo naisin. Pero siyempre censored na yun sa national tv. Malaya kang makipag-away at gumawa ng istorya sa ngalan ng ilang kilong bigas, unan, kumot at ilang mga premyong ipagdarasal mo na sana bumagsak galing sa alapaap. Pwede mong ituring na isang mahabang bakasyon ng summer ang mga araw na naroroon ka pa (kung hindi ka agad mabo-vote out). Pero isang malaking PERO, kalaban mo dito ang homesick, pagkaburyong, LSS, matinding crave, inip at bungang-araw. Sino mang makaranas nito, tiyak na ang pagkatalo.

Dahil sa isa itong strategic na laro, uusbong dito ang mga hindi aakalaing plastikan, siraan, backstab-an at story-telling. Bukod sa apoy at masisilungan, kelangan mo ang mga ganung talento para sa kapakanan ng iyong estado bilang contestant. Mas matindi ang pagiging poker face, mas malaki ang tiyansang makapanloko, manalo at sumikat. Hindi uubra dito ang mga salitang sacrifice, pakikisama at honesty. Magagamit mo ng matagal-tagal ang salitang ‘team work’, pero sa bandang huli, matututunan mo ng baligtarin ang prinsipyong “There’s no I in a team”.

Ganun katindi ang pagkahanga ko noon sa nasabing programa. Pero nung tumagal, parang nawawala na ang konsepto ng pagiging ‘reality’. Napapansin ko kasi na parang nagiging scripted na ang mga kilos at galawan ng mga contestant. Babaliin ng ilang eksena ang mga expected na mangyayari dahil lang sa…ratings. Wala ng iba. Doon ko lang naisip na “Oo nga pala, media pala ‘to.” Papaikut-ikutin ng mga contestant ang takbo ng mga eksena hindi dahil sa kagustuhan ng sitwasyon, kun’di dahil na rin sa kagustuhan ng director at script writer.

Ewan kung impluwensiya yun ng mga telenobela.

Nang ma-realize ko ang mga ganung eksena, nawalan na ko ng gana manuod ng reality shows.

Sayang.

Ewan kung yun ba talaga ang formula ng mga reality shows sa panahon ngayon. Napakababaw at obvious. May isang maimpluwensiyang pwersa na nagdidikta sa lahat ng mga pwedeng ikilos, gawain at ‘statement’ ng mga contestant sa ngalan ng showbiz. At rating. Mas nangingibabaw ang showbiz kesa sa thrill ng mga episode. Nakakawalang-gana at panghihinayang. Sayang talaga. Sayang yung salitang ‘reality’.

Nitong mga nakaraang taon lang, umusbong na parang puting-buhok ang lahat ng klase ng reality shows sa maraming network company. At ang all time favorite dito ay ang singing competition kasunod ang talent competition. Pero gaya ng mga class A na gamit, hiram lang natin sa mga kanluraning bansa ang ganung sistema ng programa. Meron man tayong orihinal, hindi bumenta.

Nami-miss ko ang mga competition sa telebisyon na walang mga huradong epal na kung makapagbigay ng komento o reaksyon e punung-puno ng talent sa katawan. Nakaka-miss ang mga paligsahan na hindi kelangan ng text-voting. Hinahanap-hanap ko ang mga talent shows na hindi kelangang halughugin ang pinaka-madramang parte ng buhay ng isang contestant. Madalas kasi na mas nananalo ang mga kaawa-awa, kumpara sa mga talentado.

Napansin mo ba na yung mga nananalo ng talent/reality shows e hindi rin naman nagtatagal ang career sa industriya ng showbiz o sa music industry? Maaga silang nakakalimutan ng mga taga-hanga? Bakit kaya?

Tingnan mo si Regine Velasquez-Alcasid. Ilang dekada na ang kasikatan niya. Alam mo bang una siyang nadiskubre sa isang singing competition sa telebisyon nun na “Ang Bagong Kampeon” (akala ko Tanghalan ng Kampeon, mabuti at sinilip ko muna sa wikipedia) na walang epal na judges at text-voting? Ngayon, ano-ano ba ang mga naging achievement niya? Silip ka na lang din sa wikipedia. Madami kasi.

Siguro nga, iba na ang definition ng ‘reality shows’ sa telebisyon ngayon. Siguro nga, dahil sa kelangan ng kaunting pagbabago at innovation sa isang programa kaya dapat lagyan ng mga talentadong hurado ang isang kompetisyon para mas cool at mas mapuna ang talento. Siguro nga, mas maganda at makulay ang kompetisyon kung may mga huradong tatayo at papalakpak, o kaya’y luluha habang nagkukuwento ng talambuhay ang isang contestant. Siguro nga mas lilitaw ang talent ng isang contestant kung may mga huradong nagbibigay ng payo sa’yo kung ano-ano at alin ang mga dapat at hindi mo dapat gawin sa pagpapakitang gilas. Siguro nga, mas matibay na ebidensya ang milyong-milyong boto sa text ng mga televiewers kung sino ang karapat-dapat na manalo. At siguro nga, mas malaki ang makukuhang premyo ng mga contestant kung patuloy na magu-ubos ng load ang mga televiewers para lang iboto ang kaawa-awang contestant, mas guwapo/maganda, pero hindi naman talaga talented.

Okey na direk, set na po tayo. Kabisado ko na yung script…