Ang Utak, Baw!

Naisip mo na ba kung kelan ka hindi nag-iisip?

Hirap ‘no? At malabong mangyari.

           

Mula pagkamulat ng mata hanggang sa huling sulyap mo sa cellphone bago ka matulog, walang tigil sa pagproseso ang utak ng tao. Kahit pa sabihin ng ibang tao na lumilipad ang utak nila, hindi pa rin nagpapahinga ang utak “kakaisip”. Kahit ang katagang “pagod na ko mag-isip”, hindi pa rin hihinto ‘yan kahit mag-coffee break ka, mag-unwind o mag-file ka ng leave. At hanggang sa bangungot at panaginip, nagtatrabaho ang utak. Sabi ng mga scientist, kung ga’no kalaki ang IQ mo, ganun din ang tsansa ng pananaginip at pangangarap mo.

            Araw-araw, nagge-generate ng mas maraming electrical impulses ang utak kesa sa mga linya ng telepono, kahit pagsama-samahin pa ang lahat ng linya ng telepono sa buong mundo. Ibig sabihin, mas mabilis ang proseso ng utak ng tao kesa sa latest na processor ng PC, ng isandaang beses.

Lingid sa kaalaman ng lahat, ang utak ay binubuo ng 80% ng tubig. Ibig sabihin, 20% lang nito ang laman, na binubuo pa ng ilang mga substances gaya ng dugo.

Ang simpleng paghikab ay mabisang paraan para magising ang natutulog na diwa  ng utak, kaya madalas tayong humihikab pagkagising (hindi lang senyales ng antok). Pero marami sa’ten ang humihingi ng saklolo sa kape tuwing pagkagising (o sa mga oras na kelangan gisingin ang utak) para mainitan ang sikmura at dumaloy ang caffeine sa mga ugat paakyat ng utak para mangalampag. Pero alam mo bang  ang chocolate ang isa rin sa mga pagkain na mabilis magpadaloy ng utak ng tao? Pinapataas kasi nito ang anandamine (kemikal ng utak) na nagreresulta ng pagtaas ng perception ng isang tao, pagtaas ng relaxation, at ang pakiramdam na euphoria o ang kakayahan ng isang tao na umibig at magmahal. Kaya uso pa rin ang pagbibigay ng toblerone o kisses sa panliligaw. Nakakatulong din ito sa dalawang nagmamahalan bilang “warm up” bago ang romansa sa gabi .

Sa mga naglilipanang jokes bawat oras o sandali na inilalagi mo sa mundo, may mga ilang tao na mabagal humuli ng punch-line ng isang simpleng joke. Eto ‘yung mga tao na ilang segundo ang delayed ng pagtawa sa isang biruan o “joke time”, samantalang ang iba ay maluha-luha at nagpupunas na ng sipon kakatawa matapos ma-gets ang punto ng isang joke. At kaakibat nito ang sense of humour ng isang tao. Sukatan nga daw ng mabilisang pag-pick up ng isang joke ay kung ga’no katindi ang sense of humor ng bawat isa, hindi pa kasali dito ang mga killjoy. At para na rin sa kaalaman ng lahat, ang utak ay may “joke center” na nagrereact lang kung talagang nakakatawa nga ang joke mo, o halatang galing lang sa ibang bibig ang bibigkasin mong laos na joke.

Malalaman mo kung may “brain damage” ka na kung nawawala na ang pagtawa mo. Ayon kasi sa pag-aaral (ng mga siyentipiko na naman), ang taong na-damage na ang parte ng utak para makaintindi ng nakakatawa ay hinihinalang nawawala na rin ang sense of humor.

            Sa mga taong tambayan naman ang mga peryahan at karnabal at naguubos ng pera para lang malula at magsisigaw sa alapaap habang nakaupo , sila ang mga taong malaki ang posibilidad na magkaron ng “blood clot” sa utak. Isa na rito ang pagkahilig ng isang tao sa roller coaster. Dagdag pa dito ang mga taong madalas bumiyahe at makaranas ng jet lag, malaki ang tsansa ng tao na magkaron ng memory loss sa bawat tagtag ng utak sa biyahe.

            Sa dami ng ginagawa ng utak, madami ring “disorders” ang natatanggap nito. Magmula sa memory loss, Alzheimer, amnesia, anxiety disorder, hindi maipaliwanag na pagkabaliw at maraming-marami-pang-iba-na-masakit-sa-utak-kung-iisa-isahin-ko-pa, na kadalasang hindi tayo aware dahil hindi naman pumapasok sa isip naten. Ngayon, kung nasabihan ka ng mga kamag-anak, kaibigan, tropa, o ng simpleng tambay sa kanto na “nababaliw ka na”, ‘mag-isip-isip ka na kung totoo nga ang mga paratang nila sa’yo.

            Isa sa mga rare na psychological disorder ng utak ay ang “clinical lycanthropy” o ang paniniwala ng isang tao na kaya niyang mag-transform bilang hayop. At sa buong buhay ko, hindi pumasok sa isip ko na maging dragon para lang makalipad, kahit lulong ako sa biogesic o alaxan.

            Ang “stress” at “depression” ay isa din sa mga pangkaraniwan at usong problema ng utak ng tao. Eto ‘yung pakiramdam na parang nag-gym ang utak mo sa bigat at may pumasok na sipon sa utak mo kaya ang sikip ng bungo ng isang tao. Dahil umiisip ka ng paraan para mawala ang mga ito, lalong nadadagdagan ang timbang nito na minsan ding tumutuloy sa pagsu-suicide o paglalasing para sa panandaliang solusyon. At gawain lang ng mga taong mahihina ang utak ‘yun.

(pagod na utak ko… pahinga muna)